زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

اضبط بن قریع




اضبط بن قریع از متولیان کعبه و موسم حج در روزگار جاهلیت بوده است.


۱ - نسب شناسی


اضبط بن قریع/ عمرو بن عوف بن کعب
[۱] الصحاح، الجوهری، ج۳، ص۱۲۶۴، «قرع».    
[۲] معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
از بزرگان بنی تمیم ، تیره بنی سعد بن زید منات است.
[۳] الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۱، ص۲۹۸.    
از این رو، وی را تمیمی و سعدی نیز خوانده‌اند.
[۴] الصحاح، الجوهری، ج۲، ص۴۸۸، «سعد».    
[۵] الاعلام، الزرکلی، ج۵، ص۱۹۵.    
اضبط به کسی گویند که با هر دو دستش
[۶] غریب الحدیث، ابن سلام الهروی، ج۱، ص۸۴.    
یا با دست چپش همانند دست راستش کار می‌کند.
[۷] غریب الحدیث، ابن سلام الهروی، ج۱، ص۸۴.    
سال تولد و مرگ او دانسته نیست.

۲ - متولی کعبه


برخی منابع اضبط را از متولیان کعبه شمرده‌اند.
[۸] المحبر، محمد بن حبیب البغدادی، ص۱۸۲.    
[۹] شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۴۸.
گفته‌اند: او پس از جمان بن سعد تمیمی، تولیت خانه خدا را بر عهده گرفت و پس از او این مقام به تیره دیگری از بنی تمیم یعنی بنی حنظلة بن دارم رسید.
[۱۰] المحبر، محمد بن حبیب البغدادی، ص۱۸۲.    
[۱۱] شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۴۸.
ابن حبیب بغدادی وی را در شمار آن دسته از بنی تمیم دانسته که هم زمان ولایت موسم و داوری شعر بازار عکاظ را بر عهده داشته‌اند.
[۱۲] المحبر، محمد بن حبیب البغدادی، ص۱۸۲.    
بلاذری گزارش داده که او موسم و افاضه را سرپرستی می‌کرده است.
[۱۳] انساب الاشراف، البلاذری، ج۱۲، ص۳۶۳.    
از زندگانی وی آگاهی بیشتری در دست نیست.

۳ - شاعر روزگار جاهلیت


اضبط از شاعران پرآوازه روزگار جاهلیت است.
[۱۴] الوافی بالوفیات، الصفدی، ج۹، ص۱۷۰.    
[۱۵] الزرکلی، ج۱، ص۳۳۴.    
در منابع به اشعار او استناد می‌جویند.
[۱۶] الفرج بعد الشده، ابوعلی حسن التنوخی، ج۵، ص۱۰.    
[۱۷] شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۸۴.    
شیخ طوسی برای نشان دادن این که از مفرد گاه با واژه جمع یاد می‌شود، به شعر وی استناد جسته است.
[۱۸] التبیان، الطوسی، ج۱، ص۱۹۵.    
[۱۹] التبیان، الطوسی، ج۳، ۵۶۲.    
به گزارشی، اضبط بر اثر بدرفتاری و بی احترامی قومش، از آنان رنجید و به جای دیگر رفت؛ اما ساکنان آن جا نیز همان رفتار را با او در پیش گرفتند.
[۲۰] المعارف، ابن قتیبه، ص۷۹.    
[۲۱] خزانة الادب، عبدالقادر البغدادی، ج۱۱، ص۴۵۵.    
از این رو، به ناچار میان قومش بازگشت
[۲۲] الصحاح، الجوهری، ج۲، ص۴۸۸.    
و اشعاری در نکوهش اهانت کنندگان سرود که به سبب شهرتش در منابع بسیار آمده است.
[۲۳] المعارف، ابن قتیبه، ص۷۹.    
[۲۴] معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
[۲۵] خزانة الادب، عبدالقادر البغدادی، ج۱۱، ص۴۵۵.    
[۲۶] الاعلام، الزرکلی، ج۱، ص۳۳۴.
شعر او پس از بازگشت میان قومش، ضرب المثل شده است: «ﻓﻰ کل واد سعد بن زید» یا «بکل واد بنو سعد»
[۲۷] المعارف، ابن قتیبه، ص۷۹.    
[۲۸] الصحاح، الجوهری، ج۲، ص۴۸۸.    
یعنی همه جا مردمی بد مانند بنوسعد یافت می‌شوند.

۴ - حمله به صنعا


گویند: اضبط به شهر صنعا یورش برد
[۲۹] معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
و پس از غارت مردم آن جا، قلعه‌ای در آن شهر بنا کرد که به «اطم اضبط» مشهور است.
[۳۰] معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
از ناسازگاری او با همسرانش نیز گزارش‌هایی در دست است.
[۳۱] الوافی بالوفیات، الصفدی، ج۹، ص۱۷۰.    
[۳۲] خزانة الادب، عبدالقادر البغدادی، ج۱۱، ص۴۵۵.    


۵ - فهرست منابع


الاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق؛ التبیان: الطوسی (م. ۴۶۰ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ خزانة الادب: عبدالقادر البغدادی (م. ۱۰۹۳ق.) ، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۸م؛ شرح نهج البلاغه: ابن ابی الحدید (م. ۶۵۶ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۸ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، مکه، الکتب الثقافیه، ۱۹۹۹م؛ الصحاح: الجوهری (م. ۳۹۳ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق؛ غریب الحدیث: ابن سلام الهروی (م. ۲۲۴ق.) ، به کوشش محمد عبدالمعید خان، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۹۶ق؛ الفرج بعد الشده: ابوعلی حسن التنوخی (م. ۳۸۴ق.) ، قم، الرضی، ۱۳۶۴ش؛ المحبر: ابن حبیب (م. ۲۴۵ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده؛ المعارف: ابن قتیبه (م. ۲۷۶ق.) ، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، ۱۳۷۳ش؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ الوافی بالوفیات: الصفدی (م. ۷۶۴ق.) ، به کوشش الارنؤوط و ترکی مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.

۶ - پانویس

 
۱. ↑ الصحاح، الجوهری، ج۳، ص۱۲۶۴، «قرع».    
۲. ↑ معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
۳. ↑ الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۱، ص۲۹۸.    
۴. ↑ الصحاح، الجوهری، ج۲، ص۴۸۸، «سعد».    
۵. ↑ الاعلام، الزرکلی، ج۵، ص۱۹۵.    
۶. ↑ غریب الحدیث، ابن سلام الهروی، ج۱، ص۸۴.    
۷. ↑ غریب الحدیث، ابن سلام الهروی، ج۱، ص۸۴.    
۸. ↑ المحبر، محمد بن حبیب البغدادی، ص۱۸۲.    
۹. ↑ شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۴۸.
۱۰. ↑ المحبر، محمد بن حبیب البغدادی، ص۱۸۲.    
۱۱. ↑ شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۴۸.
۱۲. ↑ المحبر، محمد بن حبیب البغدادی، ص۱۸۲.    
۱۳. ↑ انساب الاشراف، البلاذری، ج۱۲، ص۳۶۳.    
۱۴. ↑ الوافی بالوفیات، الصفدی، ج۹، ص۱۷۰.    
۱۵. ↑ الزرکلی، ج۱، ص۳۳۴.    
۱۶. ↑ الفرج بعد الشده، ابوعلی حسن التنوخی، ج۵، ص۱۰.    
۱۷. ↑ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۸۴.    
۱۸. ↑ التبیان، الطوسی، ج۱، ص۱۹۵.    
۱۹. ↑ التبیان، الطوسی، ج۳، ۵۶۲.    
۲۰. ↑ المعارف، ابن قتیبه، ص۷۹.    
۲۱. ↑ خزانة الادب، عبدالقادر البغدادی، ج۱۱، ص۴۵۵.    
۲۲. ↑ الصحاح، الجوهری، ج۲، ص۴۸۸.    
۲۳. ↑ المعارف، ابن قتیبه، ص۷۹.    
۲۴. ↑ معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
۲۵. ↑ خزانة الادب، عبدالقادر البغدادی، ج۱۱، ص۴۵۵.    
۲۶. ↑ الاعلام، الزرکلی، ج۱، ص۳۳۴.
۲۷. ↑ المعارف، ابن قتیبه، ص۷۹.    
۲۸. ↑ الصحاح، الجوهری، ج۲، ص۴۸۸.    
۲۹. ↑ معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
۳۰. ↑ معجم البلدان، یاقوت الحموی، ج۱، ص۲۱۹.    
۳۱. ↑ الوافی بالوفیات، الصفدی، ج۹، ص۱۷۰.    
۳۲. ↑ خزانة الادب، عبدالقادر البغدادی، ج۱۱، ص۴۵۵.    


۷ - منبع

حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «اضبط بن قریع».    


رده‌های این صفحه : امیر الحاج | تراجم




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.